Σε αυτό το πλανήτη, αδιαμφισβήτητα, υπάρχουν μέρη που μπορούν να σε συγκλονίσουν. Άλλα χάρη στη φυσική τους ομορφιά, άλλα λόγω της τρομερής ανθρώπινης ανάπτυξης και άλλα λόγω της “βαριάς” ιστορίας. Η Ιερουσαλήμ, είναι ένα από αυτά τα μέρη, που πρωταγωνιστούν και τραβούν σαν μαγνήτης την ανθρώπινη δραστηριότητα σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας (και της προϊστορίας). Ξεπέρασε τα όρια του φυσικού, και έγινε η πρωτεύουσα της πνευματικότητας και του Θεού, όχι για μία αλλά για τρεις θρησκείες. Ακόμη και για κάποιον που δεν πιστεύει, ένας περίπατος στους στενούς δρόμους της Ιερουσαλήμ δημιουργεί ένα κόμπο στο στήθος. Νιώθεις παντού γύρω την ενέργεια, το πάθος της ανθρώπινης πίστης και τη δύναμη που κρύβει μια Ιδέα. Τα Ιεροσόλυμα είναι ο ιδανικός προορισμός για να αντιληφθείς το πως οι άνθρωποι, παρά τη διαφορετικότητά σε ότι αφορά τη θρησκεία τους, παλεύουν ένα κοινό αγώνα: την αναζήτηση της εσωτερικής γαλήνης και τη πίστη πως η ζωή κρύβει κάτι βαθύτερο, κάτι καλύτερο.
Είτε είσαι Χριστιανός που θέλει να προσκυνήσει το τάφο του Χριστού, μουσουλμάνος που θέλει να επισκεφτεί το Θόλο του Βράχου, Ιουδαϊστής που ονειρεύεται να δει το τείχος των δακρύων ή ένας απλός εξερευνητής της ανθρώπινης ψυχής, ένα ταξίδι στην Ιερουσαλήμ θα σου μείνει αξέχαστο για μια ζωή.
Σύντομη ιστορία της Ιερουσαλήμ.
Η βαθιά ιστορία της Ιερουσαλήμ ξεκινά με τους πρώτους οικισμούς να παρουσιάζονται την εποχή του χαλκού, το 3500πΧ. Το 1000πΧ ο βασιλιάς Δαβίδ κατέκτησε την Ιερουσαλήμ και την έκανε πρωτεύουσα του βασιλείου των εβραίων. Λίγα χρόνια μετά, ο ξακουστός βασιλιάς Σολομώντας, γιος του Δαβίδ, θα έχτιζε το περίφημο ναό του.
Οι Βαβυλώνιοι, κατέλαβαν τη πρωτεύουσα το 586πΧ καταστρέφοντας το ναό και αναγκάζοντας τους Εβραίους σε εξορία. Μισό αιώνα αργότερα, ο Πέρσης βασιλιάς Κύρος β’ θα επέτρεπε την επιστροφή των Εβραίων και το εκ νέου χτίσιμο του ναού τους.
Ο Μέγας Αλέξανδρος κατέλαβε την Ιερουσαλήμ το 332πΧ, ενώ στους επόμενους αιώνες, η πόλη θα άλλαζε χέρια μεταξύ πολλών κατακτητών όπως οι Ρωμαίοι, Πέρσες, Άραβες, Σελτζούκοι Τούρκοι και σταυροφόροι.
Οι ιστορικές στιγμές που ξεχωρίζουν στη συνέχεια ξεκινάνε με την ανακατασκευή του ιερού ναού των Ιουδαίων από το βασιλιά Ηρώδη το 37πΧ. Ο Ιησούς σταυρώνεται στην Ιερουσαλήμ περίπου το 30μΧ. Κατά το 70μΧ οι Ρωμαίοι θα καταστρέψουν για άλλη μία φορά το ναό του Σολομώντα, μέρος των τειχών του οποίου διασώζεται έως σήμερα και αποτελεί το πιο ιερό μέρος των Ιουδαίων. Το 632μΧ, ο προφήτης του Ισλάμ Μωάμεθ πέθανε στην Ιερουσαλήμ και θεωρείται ότι ανεβαίνει από αυτή στους ουρανούς.
Από το 1516μΧ έως το 1917μΧ η Ιερουσαλήμ ανήκει στην Οθωμανική αυτοκρατορία. Μετά το τέλος του πρώτου παγκοσμίου πολέμου, η Μεγάλη Βρετανία καταλαμβάνει την Ιερή Πόλη, που τότε ανήκε στη Παλαιστίνη, και την ελέγχει ως το 1948. Μετά το τέλος του δεύτερου παγκοσμίου, οι μεγάλες δυνάμεις θα παραχωρήσουν την Ιερουσαλήμ στο νεοσύστατο κράτος του Ισραήλ. Για 20 χρόνια, η πόλη θα μοιράζεται μεταξύ του Ισραήλ και της Ιορδανίας, μέχρι τη κατάληψη όλης της Ιερουσαλήμ από τους Ισραηλίτες μετά τον πόλεμο των 6 ημερών.
Από τη δημιουργία του Ισραήλ μέχρι και σήμερα, υπάρχει μεγάλη ένταση με τη Παλαιστίνη. Και τα δύο κράτη αναγνωρίζουν την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσά τους, ενώ ένοπλες αντιπαραθέσεις είναι συχνές. Η ιστορική, πολιτική και θρησκευτική δύναμη της Ιερουσαλήμ θα συνεχίσει χωρίς αμφιβολία να πρωταγωνιστεί και να δημιουργεί σφοδρότητα στα επόμενα χρόνια.
Πως να φτάσω στην Ιερουσαλήμ;
Το να επισκεφτεί κανείς την Ιερουσαλήμ είναι εύκολο και ασφαλές. Δεν υπάρχει καμία ανάγκη να εξαρτηθείς από κάποιο τουριστικό γραφείο. Το να οργανώσεις το ταξίδι μόνος σου, θα σου δώσει μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων, και χρόνο να εξερευνήσεις τα μέρη που εσύ θέλεις χωρίς περιορισμούς.
Το πιο πιθανό είναι ότι θα φτάσεις στο Ισραήλ από τη πρωτεύουσα, το υπερ-ανεπτυγμένο Τελ Αβιβ. Αν έχεις ελεύθερο χρόνο, θα σου πρότεινα να ξοδέψεις μερικές μέρες εκεί, καθώς η πόλη έχει πολλά να προσφέρει. Προετοιμάσου ωστόσο να βάλεις το χέρι αρκετά βαθιά στη τσέπη, καθώς το Τελ Αβιβ είναι μία από τις ακριβότερες πόλεις του κόσμου.
Μπορείς να πάρεις το τρένο που αναχωρεί καθημερινά, απευθείας για την Ιερουσαλήμ, από το αεροδρόμιο Ben Gurion. Τα δρομολόγια είναι τακτικά, ξεκινόντας στις 6 το πρωί έως τις 9 το βράδυ από τη Κυριακή έως τη Παρασκευή. Η διαδρομή διαρκεί περίπου μία ώρα και κοστίζει 22 NIS (περίπου 6 ευρώ).
Εκτός από τρένο, μπορείς να χρησιμοποιήσεις την επιλογή του λεωφορείου. Τα λεωφορεία αναχωρούν είτε από το σταθμό Arlozrov Terminal (γραμμή 480 από τις 6.30πμ έως τις 3.00μμ) ή από το κεντρικό σταθμό του Τελ Αβιβ (γραμμή 405 από τις 6.00πμ έως τις 12πμ). Το κόστος ανέρχεται στα 16NIS (περίπου 4 ευρώ) για μία ώρα ταξιδιού.
Μη ξεχνάς ότι οι Ισραηλινοί γιορτάζουν από τη Παρασκευή απόγευμα έως το Σάββατο βράδυ το Σαμπάτ, και όλα στη χώρα συμπεριλαμβανομένων των συγκοινωνιών μένουν κλειστά.
Που να μείνω στα Ιεροσόλυμα;
Η Ιερουσαλήμ, χωρίζεται κυρίως στο ιστορικό κέντρο, όπου βρίσκονται όλα τα μνημεία και στη σύγχρονη πόλη. Η απόσταση μεταξύ των δύο είναι αρκετά μεγάλη. Εάν θέλεις να βιώσεις τον μοναδικό, ιστορικό παλμό και να περιπλανηθείς πιο εύκολα στα στενά σοκάκια θα σου πρότεινα να μείνεις στη παλιά πόλη. Εάν χρειάζεσαι περισσότερες ανέσεις, εμπορικά και τα χαρακτηριστικά μιας σύγχρονης μεγαλούπολης καλύτερα να μείνεις στη νέα πόλη.
Εάν αποφασίσεις να μείνεις στο σύγχρονο κέντρο και τη νέα πόλη θα σου πρότεινα να βρεις διαμονή κοντά στη πλατεία Zion και το κεντρικό δρόμο King David. Εκεί βρίσκονται τα περισσότερα εστιατόρια, εμπορικά, η νυχτερινή ζωή καθώς και όμορφη αρχιτεκτονική.
Η παλιά πόλη χωρίζεται σε τέσσερις γειτονιές: τη Χριστιανική, την Εβραϊκή, τη Μουσουλμανική και την Αρμένικη. Μπορείς να επιλέξεις να μείνεις σε οποιαδήποτε από αυτές και υπάρχουν καταλύματα σε όλα τα εύρη τιμών. Ωστόσο, μη περιμένεις να βρεις πολυτελή δωμάτια και τρομερές ανέσεις. Διαθέσιμους θα βρεις ξενώνες, πανδοχεία και δωμάτια με βασικές παροχές και μοναδική τοποθεσία στο κέντρο της δράσης. Κάποια από τα καταλύματα έχουν βαθύ θρησκευτικό χαρακτήρα, επομένως καλό είναι να γνωρίζεις για αυτό εκ των προτέρων.
Τι να δω στην Ιερουσαλήμ;
Τα Ιεροσόλυμα έχουν ένα τρομερό όγκο από πράγματα να κάνεις και αξιοθέατα να δεις. Θα σου πρότεινα να αφιερώσεις στο ταξίδι σου εκεί τουλάχιστον τρεις ημέρες, ώστε να έχεις τον απαραίτητο χρόνο για να αφομοιώσεις τις ποικίλες κουλτούρες και να “νιώσεις” την ιστορία. Παρακάτω θα σου δώσω τις σημαντικότερες κατά τη γνώμη μου στάσεις, που άφησαν έκθαμβο εμένα και πιστεύω θα εντυπωσιάσουν με τον ίδιο τρόπο κι εσένα.
Χριστιανική γειτονιά.
Για τους Χριστιανούς προσκυνητές, η εκκλησία της Αναστάσεως αποτελεί το πιο ιερό μέρος στην Ιερουσαλήμ, και ίσως στον κόσμο. Θεωρείται πως χτίστικε στο μέρος όπου ο Χριστός σταυρώθηκε, και η τοποθεσία για την εκκλησία επελέγη από την αγία Ελένη, τη μητέρα του Βυζαντινού αυτοκράτορα μεγάλου Κωνσταντίνου. Εκεί βρίσκεται και ο τάφος του Χριστού, όπου θα βρεις πλήθος προσκυνητών από κάθε γωνιά του κόσμου να τον κατακλύζουν καθημερινά. Τα συναισθήματα στην εκκλησία της Αναστάσεως είναι πολλά, και γρήγορα θα νιώσεις το βάρος από το πόνο και τη πίστη ανθρώπων κάθε φυλής και χρώματος που ονειρεύονταν να βρεθούν σε αυτή. Η εκκλησία, είναι η τελευταία στάση στην Οδό του Μαρτυρίου, το δρόμο που περπάτησε ο Χριστός πριν τη σταύρωση του στην Ιερουσαλήμ. Μπορείς να περπατήσεις την Οδό του Μαρτυρίου μόνος, ή κάθε Παρασκευή να ακολουθήσεις τους Ιταλούς Φραντζισκανούς μοναχούς που κάνουν τη διαδρομή. Η αρχή της Οδού του Μαρτυρίου είναι στη διασταύρωση με το δρόμο Al-Wad, και συνεχίζει με 14 στάσεις έως το ναό της Αναστάσεως. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον στη Χριστιανική γειτονιά έχει η Λουθεριανή εκκλησία του Λυτρωτή με όμορφη θέα από το καμπαναριό, και η παλαιότερη εκκλησία της Ιερουσαλήμ, αυτή του Ιωάννη του Βαπτιστή.
Μουσουλμανική γειτονιά.
Η Μουσουλμανική γειτονιά ξεκινά από τη πύλη της Δαμασκού μέχρι το βορειοανατολικό τμήμα της παλιάς πόλης. Στα στενά της σοκάκια θα βρεις πολλές αγορές, κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, μπαχάρια, φαγητά και αναμνηστικά όπως το διάσημο μαγαζί με εμπορικά προιόντα Khan Al-Sultan. Κοντά, θα βρεις τη εκκλησία της Αγίας Άννας που έχει χτιστεί πάνω από το σπίτι των γονιών της Μαρίας καθώς και τη κολυμβήθρα της Βηθεσδά.
Εβραϊκή γειτονιά.
Η Εβραϊκή γειτονιά ξεκινά από τη πύλη της Σιών και εκτείνεται μέχρι τη πλατεία του Δυτικού Τείχους. Το Δυτικό Τείχος, ή Τείχος των Δακρύων είναι το σημαντικότερο θρησκευτικό μνημείο των Εβραίων. Είναι το μόνο τμήμα που διασώζεται από το πρώτο Ιερό ναό της Ιερουσαλήμ. Κάθε μέρα, πλήθος Εβραίων συγκεντρώνεται μπροστά στο Τείχος και ξεσπόντας σε κλάματα κάνουν με το κεφάλι τους τη χαρακτηριστική κίνηση μπροστά-πίσω. Το θέαμα είναι μοναδικό, ειδικά το βράδυ της Παρασκευής κατά τη διάρκεια του Σαμπάτ. Εκεί θα βρεις και τα τούνελ που σε οδηγούν κάτω από τη πόλη, στο επίπεδο που ήταν χτισμένη αρχικά η Ιερουσαλήμ. Ο δρόμος Rehov HaYehudim, είναι ο κεντρικός δρόμος της Εβραϊκής γειτονιάς με τη περισσότερη κίνηση. Μία εντυπωσιακή συναγωγή είναι η συναγωγή Hurva όπου μπορείς να πάρεις μια καλή ιδέα των Ιουδαιστικών συνηθειών.
Αρμένικη γειτονιά.
Η Αρμένικη γειτονιά είναι εξαιρετική εάν θέλεις να αποφύγεις για λίγο τα μεγάλα πλήθη, και να περιπλανηθείς πιο άνετα στους μικρούς δρόμους της παλιά πόλης. Σημαντικά σημεία ενδιαφέροντος είναι ο Ορθόδοξος καθεδρικός ναός του Αγίου Ιακώβου και ο Σύριος Ορθόδοξος ναός του Αγίου Μάρκου με τη μοναδική αρχιτεκτονική.
Όρος των Ελαιών.
Ένα ιδιαίτερο και εντυπωσιακό μέρος για να “ρουφήξεις” την ιστορία και να νιώσεις μέρος του βιβλικού κόσμου είναι το Όρος των Ελαιών. Μπορείς να φτάσεις εκεί εύκολα, περπατώντας λίγα λεπτά από το ιστορικό κέντρο. Στη κορυφή του λόφου βρίσκεται η εκκλησία της Αναλήψεως, το μέρος όπου θεωρείται πως ο Ιησούς ανέβηκε στους ουρανούς μετά τη σταύρωση και την ανάστασή Του. Από εκεί θα απολαύσεις και την ομορφότερη θέα στα Ιεροσόλυμα. Κατεβαίνοντας το λόφο, θα βρεις την εκκλησία Pater Noster, όπου σύμφωνα με τη παράδοση ο Χριστός συμβούλευσε για τελευταία φορά τους μαθητές του. Ο κήπος της Γεσθημανής όπου συνελήφθη ο Ιησούς είναι ακόμη ένα μέρος μεγάλου ενδιαφέροντος. Εκεί κοντά βρίσκεται και η διάσημη εκκλησία όλων των εθνών καθώς και ο τάφος της Παρθένας Μαρίας. Τα ελαιόδεντρα που βρίσκονται στη περιοχή είναι από τα αρχαιότερα του κόσμου, με κάποια από αυτά να προσδιορίζονται μετά από επιστημονικές μελέτες στα 900 περίπου χρόνια ζωής.
Όρος του ναού Haram Al Sharif
Το όρος του ναού, είναι ένα από τα πιο ιερά μέρη της γης. Τόσο για τους Ιουδαϊστές όσο και για τους Μουσουλμάνους είναι το σημείο που ο Αβραάμ προσέφερε το γιο του ως θυσία στο Θεό. Εδώ έχτισε ο Σολομώντας το ναό για τη Κιβωτό της Διαθήκης, το ιερό κιβώτιο με τις πέτρινες πλάκες των 10 εντολών καθώς και ιερά αντικείμενα των Ισραηλιτών. Στο ίδιο μέρος, θεωρείται ότι ο προφήτης Μωάμεθ αναλήφθηκε στους ουρανούς μετά το κήρυγμα του Ισλάμ. Στη μεγάλη πλατεία του Haram Al Sharif βρίσκεται ο Θόλος του Βράχου, ίσως το πιο εικονικό μέρος της Ιερουσαλήμ με το γαλάζιο τέμενος και το χρυσό θόλο. Εκεί βρίσκεται και το τέμενος Αλ-Ακσά, το τρίτο πιο ιερό μέρος για τους μουσουλμάνους μετά τη Μέκκα και τη Μεδίνα.
Όρος Σιών.
Λίγο έξω από τη παλιά πόλη, βρίσκεται το όρος Σιών, άλλο ένα μέρος της Ιερουσαλήμ γεμάτο ιστορία και ενδιαφέροντα μνημεία. Εκεί βρίσκεται ο τάφος του Βασιλιά Δαβίδ, ενώ κοντά σε αυτόν βρίσκεται το δωμάτιο που έλαβε χώρα ο Μυστικός Δείπνος. Στο όρος Σιών, θα βρεις επίσης την εκκλησία του Αγίου Πέτρου, στο σημείο που ο μαθητής Πέτρος αρνήθηκε το Χριστό. Εξαιρετικά σημαντική εκκλησία είναι και αυτή της Κοίμησης, η τοποθεσία στην οποία πέθανε η Παρθένα Μαρία.
Αγορά Mahane Yehuda.
Εάν θέλεις να αφήσεις πίσω για λίγο την ιστορία και τα θρησκευτικά μνημεία, ένα ξεχωριστό μέρος που σφύζει από αρώματα, χρώματα και ζωή είναι η αγορά Mahane Yehuda. Είναι η μεγαλύτερη αγορά της Ιερουσαλήμ, όπου θα βρεις πλήθος πωλητών να προσφέρουν φρούτα, λαχανικά, παραδοσιακά φαγητά, ρούχα, αντίκες και έργα τέχνης. Πάρε το χρόνο σου να περιπλανηθείς στους δρόμους της και να “χαζέψεις” τη κίνηση και τα προϊόντα. Μη ξεχάσεις να κάνεις παζάρια στις αρχικές τιμές, και να κυνηγήσεις τις καλύτερες προσφορές.
Τι να φάω στην Ιερουσαλήμ;
Το περπάτημα, η ιστορία και οι έντονες συγκινήσεις, σίγουρα θα σου ανοίξουν τελικά την όρεξη. Είσαι τυχερός γιατί βρίσκεσαι σε μία πόλη με τρομερές γεύσεις και διαφορετικές κουζίνες. Κατά τη γνώμη μου όμως, υπάρχουν κάποια φαγητά που δεν πρέπει να χάσεις.
To χούμους, είναι ένα πιάτο που κατά τη γνώμη μου πρέπει να τρώς κάθε μέρα στην Ιερουσαλήμ. Είναι φθηνό, γευστικό και υγιεινό (με βάση τα ρεβίθια και το ελαιόλαδο) και θα το βρεις σε κάθε σχεδόν εστιατόριο της Ιερουσαλήμ. Συνόδευσε το με γευστικά φαλάφελ και Ισραηλινή σαλάτα η οποία θυμίζει πολύ τη χωριάτικη Ελληνική σαλάτα. Επίσης παρόμοιο με την ελληνική πίτα γύρο είναι το Shawarma που μπορεί να περιέχει μοσχαρίσιο ή αρνίσιο γύρο, ταμπουλέ, ταχίνι, ντομάτα και άλλα λαχανικά. Μοναδικό επίσης ντιπ για να συνοδεύσεις τη φρεσκοψημένη πίτα σου είναι το Baba Ghanooj, μία απολαυστική κρέμα από ψητές μελιτζάνες και ελαιόλαδο.
Σε όλους τους δρόμους της Ιερουσαλήμ θα βρεις πλήθος από σιροπιαστά γλυκά και ταψιά με φρέσκες λιχουδιές όπως ο μπακλαβάς και ο χαλβάς. Το αγαπημένο μου γλυκό, που ξεχώρισα και έφαγα κάθε μέρα κατά την επίσκεψή μου ήταν το Κνέφε. Το εθιστικό γλύκισμα φτιάχνεται με βάση το κανταΐφι, μία κρέμα τυρί βυθισμένο σε σιρόπι και τρίμματα φιστίκι.
Τα Ιεροσόλυμα, είναι ένας μοναδικός προορισμός που έχει κάτι ξεχωριστό να προσφέρει στο καθένα. Βάλε στις αποσκευές σου τη δίψα για την ιστορία, το σεβασμό και τη περιέργεια για τις θρησκείες που επηρέασαν δισεκατομμύρια ανθρώπων. Δεν είναι τυχαίο ότι η Ιερουσαλήμ αποτέλεσε το κέντρο της πνευματικότητας. Ίσως εκεί βρεις τις δικές σου απαντήσεις για τα ερωτήματα που βασάνισαν σε όλη την ιστορία την ανθρώπινη ψυχή.
